Zaqatala rayon Mamrux kənd tam orta məktəbin VI sinfində 21 sentyabr 2017 ci il tarixində keçirilmiş sinif təşkilat saatının məruzəsi
Mövzu: Milli mənəvi dəyərlərimiz
Xalqımızın mənəvi dünyasını zənginləşdirən, tariximizi və mədəniyyətimizi
ucaldan, birliyimizi təmin edən milli-mənəvi dəyərləri qoruyub saxlamaq hər
birimizin müqəddəs borcudur. Bu gün milli-mənəvi dəyərlərimizə qarşı çıxmaq təşəbbüsləri
və halları olduğu üçün, bu vacib məsələnin daim diqqətdə saxlanılması zərurəti
yaranıb. Tarixi qürur duyduğumuz meyarların, nailiyyətlərimizin üstündən belə
asanlıqla xətt çəkmək, onu aşağılamaq istəyinin bəzən baş qaldırması bizi çox
qayğılandırır. İlk növbədə hər bir ziyalı əsrlər boyu cilalanmış, zamanın kəşməkəşli
sınaqlarından çıxmış, ələnmiş, saflaşmış, bugünümüzün həyati tələbatına
çevrilmiş, xalqımızın özünəməxsus milli mentaliteti meyarlarına çevrilmiş mənəvi
dəyərlər xalqımızın yüksək əxlaqi xüsusiyyətlərinin təcəssümüdür, duz-çörək qədər
hamımıza əzizdir.Keçid dövründə milli-mənəvi dəyərlər sistemində yaranan
boşluqlardan istifadə edən ünsürlər yanlış ideologiyaları, qondarma və qurama
adətləri, hətta başqa xalqların xarakterik xüsusiyyətlərindən doğan adətləri
min illərlə tariximizin kəşməkəşlərində deformasiyaya uğramadan, bugünümüzü gözəlləşdirən
həmişə fəxr duyduğumuz müqəddəs milli-mənəvi dəyərlərimizlə yanaşı, yabancı adət-ənənələri
də təbliğ etməyə çalışırlar və çox təəssüf ki, getdikcə bu, geniş vüsət
almaqdadır. Əxlaqi dəyərlərimizin toxunulmazlığı, həmişə qorumalı olduğumuz elə
bir müqəddəs meyarlarıdır ki, gərək bugünkü sosial-iqtisadi nailiyyətlərimizdən
məqsədyönlü istifadə edərək zamanında dünyaya inteqrasiya edərək qədim mədəniyyətimizin
qaynaqlarını, gözəlliklərini bir örnək kimi başqa xalqlara da sevdirək.
Müdrik ağsaqallarımız, söz sahibi olan ziyalılarımız,
xüsusilə geniş təbliğat-təşviqat imkanları olan radio-televiziya, dövri mətbuat,
digər kütləvi informasiya vasitələri mənəvi dəyərlərimizin təbliği və gənc nəslə
ətraflı izah edilməsi işlərinin fövqündə olmalıdırlar.Vətən, ata-ana, el-oba,
yurd yeri, doğma ocaq sevgisi, namus-qeyrət təəssübü çəkmək, vətənpərvərlik,
halal-haram, böyük-kiçik, ədəb-ərkan, etik dəyərlər, unudulmaz inam və
inanclarımız, nəhayət, müqəddəs milli adət-ənənələrimiz ümumən milli
mentalitetimizin məhək daşıdır. Keçmişimiz, tariximizin həm də ibrət dərsləridir.
Bu baxımdan bariz keçmişimiz eyni zamanda sabahımızın müəllimidir. Gənc nəslin
azərbaycançılıq ideyaları ruhunda tərbiyəsi xalqımızın qələbələrinin, nailiyyətlərimizin
təminatçısıdır. Əsrlər boyu xalqımızın böyük mənlik şüuru, əxlaqi dəyərlərə sədaqəti
sayəsində, bütün təsirlərə baxmayaraq, öz dilini, dinini, milli adət-ənənələrini
qoruyub saxlaya bilmiş, onu xüsusilə sovetlər dövrünün ideoloji taranlarından
aşılanmağa imkan verməmişdir.O vaxtlar hətta ailələrdə, tayfalarda, kənd və
obalarda, azsaylı xalqların yaşayış yerlərində özünəməxsus adət-ənənələrinin həyata
keçirilməsinə qoyulan qadağalar, təqiblər, cəzalar da xalqın öz soy-kökünə
inamını sarsıda bilməmişdir. Azərbaycan oğullarının əsasən hərbi-tikinti hissələrinə
xidmətə göndərilməsinə, sərhəd qoşunlarında, xüsusi müdafiə dəstələrində müsəlman
respublikalarının övladlarının xidmətə buraxılmaması təkcə hər hansı bir
etibarsızlığa, ideoloji dəyanətliyin olmamasında, rus dilinin yaxşı bilməməsində
deyil, əsasən gələcəyə hesablanmış tədbirlərdən olmuşdur. Lakin xalqımızın
tarixi qan yaddaşı baş verən hadisələr fövqündə onu dirçəltdi. Xalqımızın
düşüncə tərzi, vətənpərvərlik hissinin gücü gerçəkliyi, müasir həyat həqiqətlərini
obyektiv şərh edərək özünütərbiyəni xarakterik olaraq əxz edir. Gənclərimizi
düzgün istiqamətlərə yönəltmək, mənəvi tərbiyə aşılamaq, ailələrin, təhsil müəssisələrinin,
söz sahibi olan insanların, ağsaqqalların, xüsusilə ziyalıların imkanlarını, təsir
gücünü artırmağa zəmin yaradır. Bu baxımdan kütləvi informasiya vasitələrinin,
televiziya-radionun təsir dairəsi və tərbiyəvi rolu böyükdür. Söz sərkərdədir,
insan ordusunu idarə edir. Sözün böyük qüdrəti, qılıncdan iti kəsəri ilə
yanaşı, həm də incə, məlhəm, zərif gültək lətafəti var, gözəlliklər və şövq
yaradır. Xoş niyyətlə deyilmiş, mərhəmanə,
incə söz insanları xeyirxahlığa, humanizmə, Vətən, ata-ana sevgisinə, haqq-ədalətə
tapınmağa, insana xas gözəlliklərə səsləyir. Sözün qədrini və qədərini qiymətləndirən
ata-babalarımız öz müdrik məsləhətləri ilə insanlara doğru yol göstərər, qan
barışdırar, gəncləri həyatda mərd yaşamağa ruhlandırardılar. Lakin söz
azadlığından istifadə edən bəzi mətbuat orqanları xalqımızın iman-etiqad göstərdiyi
müqəddəs məkanlara, böyük şəxsiyyətlərimizə yönəlmiş mənfi məna daşıyan
yazılardan çəkinməlidirlər.Hər jurnalist xalqın övladıdır, mətbuatımız da azərbaycançılığımıza
xidmət etməlidir. Xalqımızın müqəddəs nemətləri kimi əziz tutduğu mənəvi-əxlaqi
dəyərlər hər məqamda göz bəbəyi kimi qorunmalıdır. Bir sıra xarici ölkələrdə
çap olan pornoqrafik jurnalların gətirilməsi, yayılması, eləcə də
respublikamızda nəşr edilən çoxsaylı jurnallar, sarı piarlar, qəzet və
jurnallar, sözsüz ki, Azərbaycan ailəsinə daxil olur, oxunur və böyüklü-kiçikli
baxılır. Bəzi televiziyalardakı eybəcərliklər, istedadsız və şəxsiyyətsiz
şou-biznesin bəzi nümayəndələrini, onların guya bariz olan əməllərini təbliğ edən,
boş laqqırtıdan başqa bir şeyə oxşamayan verilişlər, porno momentlər əks olunan
reklamlar, kinofilmlər, insan heysiyyatına ləkə gətirən məqamlar, zorakı filmlərin
nümayişi, əslində efiri doldurmaq məqsədi olsa da, sözsüz ki, gənclərimizin əxlaqi
dəyərlərinin aşılanmasına hesablanmış vasitələrdir. Azərbaycan xalqının siması
belədirmi ki, hər ölkədə baş verən adi bir faktı daha da qabardıb, eybəcər şəkildə
geniş tamaşaçı kütləsinə car çəkirlər?!Vətənpərvərlik xalqımızın qan yadda
şıdır. Zaman ötsə də, bu böyük, bəşəri hisslər millətimizin,
xalqımızın həyatında həmişə başlıca meyar olmuş, bir xarakter kimi formalaşmış,
nəsillərin fəaliyyətinin fövqündə dayanmışdır. Birinci Qarabağ müharibəsi böyük
supergüclərin rəvac verdiyi, dəstəklədiyi, əməli və konkret köməklik göstərdiyi
döşmənlərimizin dədə-baba torpaqlarımızı işğal etməsi minlərlə vətən oğullarını
ayağa qaldırdı. Güclü dövlətlərin iştirakıyla aparılan işğalçılıq müharibəsi
xalqımızın qəhrəmanlıq tarixində yüzlərin, minlərin şücaəti, qeyrətli nümunələrilə
yaddaşlara həkk olundu. Bu gün də Vətən oğulları Qarabağın azad edilməsi üçün
orduda həvəslə, böyük qürur hissilə xidmət edir, aparılan ordu quruculuğunda öz
töhfələrini verirlər. Lakin mənəvi cəhətdən aşılanmalara yol vermiş bəzi ailələrdə
övladlarını xəstəlik adı ilə orduda xidmətdən
yayındırmağa çalışırlar. Zaman, tarix, Azərbaycan xalqının vətənpərvərlik ənənələri
bəzi belə insanlara dərs olmalıdır. Ölkəmizdə bəzi radikal qüvvələr özlərinin
ideoloji məqsədlərini zoran-təbib həyata keçirməyə, zərərli dini adətləri
kor-koranə, ifrat dərəcədə icra etməyə çalışsalar da, özünün milli-mənəvi və
dini dəyərlərinə həmişə böyük önəm verən xalqımız özünəməxsus inancları,
inam-etiqad göstərdikləri məbədləri göz bəbəyi kimi qoruyub saxlayır, nəsil-nəsil
davam etdirir. Lakin radikalizmə, ifrat dini etiqadların ayaq açmasına yol vermək
nə zəmanənin tələbinə uyğundur, nə də tarixi ənənələrimizə. Ailə başçıları,
ziyalılar gənc nəslin tərbiyəsində bu vacib xüsusatlara həmişə ciddi diqqət
yetirməli, övladlarımızı dünyəvi elmlərin fatehi olaraq nurlu, işıqlı, zəkalı,
ziyalı şəxsiyyətlər kimi görmək arzusunda olmalıyıq.Xalqımıza məxsus çox dəyərli,
ünlü, zaman-zaman tarixin süzgəcindən və təlatümlü dövrlərindən keçmiş bəşəri ənənələri,
adətləri çoxdurNəsil-nəcabətini illərlə öyrənərdilər—həm qızın, həm də oğlanın.
Söz sahibi ağsaqqallar yalnız müəyyən razılıqlar olandan sonra, el adətincə
elçi gedərdilər, bu izdivaca zamin durardılar. Belə xeyir-dualı qurulan ailələr
möhtəşəm olardı. Övladlar xoşbəxt həyat sürərdilər. Ata-ana, gəlin-qayınana,
övlad, ailə-məişət problemləri yaşanmazdı. Kiçik narazılıqları isə evin
ağsaqqal və ağbirçəkləri yoluna qoyardı. Nankor övladlarsa el qınağına tuş gələrdilər.Lakin
insanlar özlərinə, hətta qapı iti, minik atı, damazlıq mal-qara alanda belə
onların nəsil-kökünə, hal-huyunu, məhsuldarlığını və s. öyrənərdilər. Bu günsə
toy olsun, tələsik ailə izdivacları qurulsun, televiziyalar sms yığmaq adıyla,
hələ düşüncəsi tam formalaşmamış gənclərin ailə qurmasına çalışılır, bunu həm də
məqbul sayaraq, geniş təbliğ edirlər. Bu
gün ailə qurmaq, toy-düyün təşkil etmək bəzən bayağılaşdırılır. Adını da
“müasirlik” qoyurlar. İnternetlə tanış olurlar, ərə gedirlər və elə internetlə
də boşanırlar. Ona görə də böyük arzularla qurulmuş və çox asanlıqla dağılan
ailələr, sahibsiz qalmış günahsız övladlar, həyatının ilk sevgiləri puç olmuş gənclər
saysız-hesabsızdır. Çox təəssüf ki, adi təsadüflər hesabına, bəzən isə məhz məqsədli
yeni qurulmuş və böyük ümidlərlə yaşayan ailələrin dağılması da eyni sürətlə
başa çatır.Adını “Avropa dəyərləri”, “Qərb mədəniyyəti”, “Müasir insanlar”ın həyatı
və daha nələr-nələr adlandırdıqları qurama toylar silsiləsinə yeni, həm də
olduqca təmtəraqlı şəkildə, xalqın milli-mənəvi dəyərləri adıyla sırınan
televiziya kanallarında tanışlıq, sevib-sevilmək, daha sonra gurultulu toy mərasimləri
baş alıb gedir. Telefon sorğularından, televiziya görüntülərindən hər ikisində
guya məhəbbət yaranır, kimisi evlənir, kimisi ərə gedir. Avropasayağı toylarda
gəlinin əlindəki gül buketini arxaya atması, onu tutan qızın bu il mütləq ərə
gedəcəyi, qadınları, hətta kişiləri belə həyəcanlandırır. Toylardasa mənasını
bilmədiyi arxaya atılmış bu gül dəstəsini qapıb, bəzən hətta öz arvadına verən
kişilərə də rast gəlmək olur. Bəzi toylardakı eybəcərliklər və qəribəliklər
daha çoxdur.Adət-ənənələrimizin bu qədər ucuzlaşdırılması, cılızlaşdırılması
görəsən nədən qaynaqlanır? Vaxtilə “Tanışlıq klubları”, evdən sifarişlə
çağırlan xanımlar klubu və s. adlandırılan və nəticələri hamıya məlum olan əxlaqsızlıq
yuvaları kimi gənclərin mənəviyyatının pozulmasına xidmət edən tədbirlər ikrah
doğurur. “Mədəni ölkələr”in televerilişlərindən götürüb-quraşdırılan “qurama
toyları” məişətimizə gətirmək təşəbbüsü göstərirlər. Bir baxışdan vurulanlar
evlənməyə, ailə qurmağa razılıq verilir. “Alo” ilə, telestudiyada, boyu,
ölçüsü, çəkisi, bürcü, gözünün rəngi canlı soruşulur, elə oradaca qərar verilir,
ev-eşiyi, dolanışığı olan qızların evinə
oğlanlar köçür, ailə qurur, qızlarsa simvolik ərlər seçirlər. Beləcə, taleyin bəxş
etdiyi ömür-gün yoldaşını arayıb-seçmək məsuliyyəti bir saata “həll” olunur.
Görəsən bu ailələrin sonrası, onların övladlarının taleyi
necə olacaq?! Bəlkə də bizlər bu olayları yetərincə başa düşmürük?! Müsbət və
ya çatışmayan cəhətləri var? Dünya haraya gedir? Amma xalqımızın əxlaqi-mənəvi
dəyərlərinin bu qədər aşağılanması şəxsən məni çox üzür.Toy-düyün xalqımıza, həqiqətən,
çox yaraşır. Hamı öz övladlarının şənlik məclislərini təntənəli, qonşusundan,
qohumundan daha yaxşı, fərqli keçirməkdə sanki rəqabətə girib.İngilis şairi
Corc Herbert demişkən: “Əxlaqdan məhrumsansa, nə qədər yüksəyə qalxsan da, yenə
heçsən”.Milli-mənəvi dəyərlərimizin, müqəddəs ənənələrimizin sıxışdırılıb (məqsədli
olaraq) kənarlaşdırıldığı bir zamanda, toy mərasiminə və onun iqtisadi cəhətdən
həll olunması yekunları birmənalı şəkildə soyğunçuluqla nəticələnir. Nəticədə
toy sahibi nəinki əliboş qalır, gələcəkdə gənc ailənin dolanışığını, zəruri
ehtiyaclarını belə təmin etmək imkanı olmur. Bugünkü həqiqət budur ki, toy
sahibi çox zaman ağır borclara düşür və onun həyatında problemlərə düçar olur.
Əsl həqiqətdir ki, mərasimlər keçirərkən əsasən şadlıq evlərinin sahiblərinə
xidmət edilir. Əzizlərinin, yaxınlarının şad gününə sevinən, həm də istirahət
edib, əylənib zövq almaq istəyənlər saraydakı qulaqbatırıcı gurultulardan
narahat olur, baş götürüb gedirlər. Şadlıq evlərində təqdim edilən, bu toydan
digər mərasimə ötürülən, çox çeşidli, lüzumsuz, keyfiyyətsiz yeməklər, yersiz
atəşfəşanlıq və s. başqa mövzu olsa da, məclisin təşkili ciddi düşünməyə əsas
verir.
Комментариев нет:
Отправить комментарий